Erum við raunverulega frjáls?

Okkur er frá blautu barnsbeini kennt það að við séum frjáls og fyrir það skulum við vera þakklát. Ég hef þó farið að efast um þetta svo kallaða frelsi sem við eigum að vera svo heppin með að hafa. Ég get samþykkt það að við séum frjálsari en margar aðrar þjóðir. Við búum ekki við hryðjuverkaógn, stríð eða annars konar ótta. Við höfum flest öll frjálsa hugsun og er ekki refsað fyrir það en frjáls hugsun er ekki það sama og að vera frjáls.

Fyrir nokkrum vikum hefði ég sagt að ég væri frjáls. Samkvæmt Rousseau erum við ekki frjáls nema við losnum undan hömlum og hlekkjum samfélagsins. Stór hluti af ákvörðunum okkar ráðast af fleiri aðilum og hlutum heldur en okkur einum. Ég, svo dæmi sé tekið, færi ekki að flytja til Afríku án þess að bera það undir manninn minn og  svo að auki myndi ég líklegast hugsa út í það hve langt ég væri að flytja í burtu frá fjölskyldu minni. Er ég þá ekki hlekkjuð við hina löngu keðju sem samfélagið hefur myndað?

Um leið og við verðum ástfangin, stofnum til sambands og förum að reiða  okkur á aðra/aðrar manneskjur hlekkjum við okkur niður á vissan hátt. Með þessu á ég við að við förum að miða okkar líf við líf einhvers annars og ákvarðanir okkar miðast við það að halda manneskjunni inni í lífi okkar, særa hana ekki og ef til vill gera hana hamingjusama. Með því að menntast erum við að hlekkja okkur niður. Í skóla skrifum við ritgerðir, gerum verkefni og annað til að hæfa kennaranum, fá góða einkunn og útskrifast með gráðu. Þar við tekur meira nám eða starfsvettvangur, þar sem það sama er uppi á teningnum.

Ég sá mynd um daginn sem heitir Dead Poet Society. Í einu atriðinu fer kennarinn, leikinn af Robin Williams, með nemendur sína út í hallargarðinn og segir þeim að hoppa. Allir hoppa nema einn sem neitar. Kennarinn bendir á að þetta sé dæmi um samfélag okkar. Við fylgjum hvor öðru og samhæfum okkur en það eru ávallt einhverjir sem skera sig úr og neita. Er þá sá sem neitaði frjáls? Hann fylgir ekki öðrum, fer sína leið og er ekki háður hinum ... spurning ...

Ég er sammála Rousseau um að á meðan við lifum til að hæfa samfélaginu getum við ekki verið fullkomlega frjáls. Ég tel að við reynum að vera eins frjáls og við getum orðið. En við erum ávallt háð einhverjum öðrum og er þá nokkurn tíman hægt að öðlast hið fullkomna frelsi? Það frelsi sem við höldum að við séum með - hið falska frelsi.

Hildur L Guðmundsdóttir

Athugasemdir

[J. Einar Valur Bjarnason Maack , 12.5.2008 kl. 19:18]

**** +1/2 af *****

Gaman að sjá bloggað um frelsið af viti.

Ég hef sjálfur fundið fyrir frelsi, en það er fallvalt eins og allar auðlindir sem kítast er um í þessum heimi. Frelsið er svo margslungið að þrátt fyrir að vera óþrjótandi auðlind ef tækifærið gæfist, gefum við mennirnir alltaf frelsinu einhver endamörk sem takmarka ábyrgð okkar og umburðarlyndi, takmarka uppsprettu frelsisins og gera hana jafnvel að ríkidómi kúgunar, en frelsið á samt að vera eins huglægt og það er hlutlægt - við eigum að ákveða sjálf hvenær við erum frjáls og það getur enginn gert okkur frjáls nema við sjálf.